Niepokojące obawy
Ze specjalistą powinniśmy się jak najszybciej skonsultować, kiedy zauważymy:
- pojawienie się nowej zmiany (barwnikowej lub pozbawionej barwnika) na niezmienionej dotąd skórze,
- zmianę kształtu znamienia,
- zmianę koloru znamienia,
- zmianę wielkości znamienia,
- zaczerwienienie wokół znamienia,
- nagłe odbarwienie znamienia,
- sączenie lub krwawienie z powierzchni znamienia,
- wypadnięcie włosów (jeśli znamię było owłosione),
- objawy subiektywne np. swędzenie, zmiana czucia w obrębie znamienia,
- rozmiar powyżej 7 mm,
- pojawienie się satelitarnych guzków w okolicy znamienia,
- powiększenie się węzłów chłonnych okolicy znamienia.
Metody diagnostyczne
W leczeniu chorób nowotworowych skóry jedną z zasadniczych spraw jest wczesna diagnoza, która znacznie zwiększa szanse na skuteczne leczenie.
Na wczesną diagnostykę składają się:
1. Metoda optyczna
Dokonywana jest poprzez optyczną analizę zmian skórnych. Raki skóry jako jedne z nielicznych można diagnozować poprzez zwyczajne oglądanie skóry. Niektóre zmiany można diagnozować już na podstawie ich makroskopowego wyglądu. Bardzo pomocna jest palpacja zmian, czyli ocenianie konsystencji zmiany przy pomocy dotyku palcem. Przykładowo raki podstawnokomórkowe są zazwyczaj dość twarde, z wałem naskórkowym układającym się naokoło zagłębienia lub owrzodzenia (ubytku) w naskórku. Raki kolczystokomórkowe cechują się rozpadem – są to często nie gojące się początkowo ranki skóry, które potem rosną do większych guzków. Cechą charakterystyczną jest dobre unaczynienie zmian widoczne w postaci siatki drobnych naczyń krwionośnych w tej okolicy.
2. Dermoskopia
Zmiany, które są niewielkie lub blade, dla wstępnej analizy oglądane są przy pomocy dermoskopu, czyli specjalnej podświetlanej lupy. Metoda ta jest szczególnie skuteczna przy ocenie znamion barwnikowych i do tego celu zostały opracowane specjalne kryteria rozpoznawania wczesnego czerniaka.
3. Metoda fotodynamiczna (PDT – Photodynamic Therapy)
Polega na badaniu, jak też i na leczeniu nowotworów skóry za pomocą odpowiednich barwników i światła laserowego (i nie tylko) o określonej długości fal. Od pewnego czasu tę metodę stosuje się w Polsce eksperymentalnie.
4. Biopsja
Badanie polega na pobraniu wycinka (biopsji) skóry z miejsca zmienionego chorobowo lub/i pozornie zdrowego. Pobrany materiał po odpowiednim przygotowaniu można poddać ocenie histologicznej, immunohistologicznej lub ultrastrukturalnej pod mikroskopem (świetlnym, fluorescencyjnym, ewentualnie elektronowym).
Badanie wykonuje się w celu rozpoznawania stanów przedrakowych skóry, nowotworów skóry, dermatoz o swoistym obrazie histologicznym przy często niecharakterystycznym obrazie klinicznym i chorób skóry o podłożu autoimmunologicznym. Wycinki do badań immunohistochemicznych pobiera się również w celu prognostycznym (rokowanie, stadium choroby, monitorowanie leczenia, badanie kontrolne). Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym.
Pobrany materiał biopsyjny podlega odpowiedniemu opracowaniu technicznemu w laboratorium i dokładnej ocenie mikroskopowej zmian.